Hizkuntzaren iraupena bermatzeko, sarean egotea ezinbestekoa da gaur. Premisa horretatik abiatuta, hainbat datu eta gogoetarako gai mahaigaineratu zituzten gonbidatuek Euskara ala ezkara zikloan. Josu Waliño PuntuEUS fundazioko zuzendaria izan zen hitza hartzen lehenengoa. Euskara eta euskal kulturaren komunitatearen Interneteko lehen mailako domeinua da .Eus. Ingurune digitalean euskara “baliogarri, erabilgarri eta ikusgarri” egiteko sortu zuten, ingurune digital horretan euskara lehen mailako hizkuntza izateko. Euskal Herrian 236.000 domeinu-izen daude gaur: domeinuetan nagusia .Com da, eta hirugarrena izateko lehian dabil .Eus. Euskal domeinuaren banaketa geografikoa oso lotuta dago Euskal Herriko banaketa soziolingustikoarekin, eta beraz, Gipuzkoan eta Bizkaian daude .Eus domeinu gehien. Tipologia kontuan hartuta, berriz, .Eus erabiltzen dutenen %44 enpresak dira, eta ez, askok uste bezala, administrazio publikoak eta kultur erakundeak.

Datu horietatik abiatuta, Waliñok esan zuen euskararen bizitasun digitala neurtzeko, ezinbestekoa dela eskaintza eta eskaria, biak, aztertzea, eta ikuspegi kuantitatiboa ez ezik kualititatiboa ere aintzat hartu behar dela euskarak ingurune digitalean duen presentzia zenbatekoa den esateko. Hiru erantzun mota bereiztu zituen: “Esan dezakegu euskara gutxiegi dugula ingurune digitalean, edo salbatuta gaudela edota daukaguna gehiegi dela eskatzen digutenerako”.

Euskara gutxiegi dugu

Euskal Herrian 160.000 webgune inguru daude, eta horietatik %16k bakarrik dute euskarazko edukiren bat. Euskarazko edukiren bat esaten denean, gainera, izan daiteke webgunearen %1 bakarrik dagoela euskaraz. Eta bai, 26.663 webgunek euskarazko edukiren bat izatea bada zerbait, baina munduan 1.700 milioi webgune daude eta itsaso horretan euskarazkoak galduta daude. Gainera, ingurune digitalaz ari garenean, ez gara Interneti buruz bakarrik ari. Datu bat: Gaur egun sarean mugitzen den trafikoaren %58 bideoa da (datorren urterako estimazioa %82 izatea da), eta 26.663 webguneez ari garenean, testuaz ari gara. Netflixek Interneteko trafiko osoaren %15 mugitzen du gaur, eta euskaraz bi film bakarrik daude Netflixen. Baina ingurune digitala hori dena baino gehiago da. Adimen artifizialaren aroan gaude, gailu interaktiboak nonahi daude, eta gailu horiek ez dute euskaraz egiten eta ez dute euskara ulertzen. “Teknologia oso bat behar da, eta hori lortzea ez da hain erraza. Bultzada handia behar du honek eta bultzada hori geuk egin behar dugu, beste inork ez duelako egingo. Burujabetza digitala derrigorra da”.

Aski euskara dugu

Andrais Kornai hizkuntzalari matematikoaren esanei erreparatuz gero, esparru digitalari dagokionez euskara “osasuntsu” dago, “heriotza digitala saihestu eta goraldia bermatzeko gaitasuna duelako”. Haren esanetan, hizkuntzen %95ek ez dute presentzia egokia Interneten, eta horiek galtzeko arriskuan daude, baina euskara ez dago egoera horretan.

Euskara gehiegi dugu

Kontsumitzen da euskara sarean? Euskal Herrian dauden 236.000 domeinutik 10.000 bakarrik dira .Eus; sakelako telefonoa euskaraz duten erabiltzaileen kopurua %3koa da; eta nabigatzailea euskaraz dutenen kopurua are okerragoa da. Horra hiru datu esanguratsu. Horregatik, gure nabigazio-hizkuntza konfiguratzea eta euskara lehenestea oso garrantzitsua dela nabarmendu zuen Waliñok, nabigatzailearen hizkuntzak esaten diolako munduari zein den gure lehenengo hizkuntza. Horretarako sortu zuten .Eus fundazioak, CodeSyntaxek, Ikastolen Elkarteak eta Kontseiluak-ek Lehen Hitza Euskaraz app-a.

Hiru ondoriotan laburbildu zuen bere hitzaldia Waliñok: “Euskarak badu eskaintza sarean, badago edukia eta badaude tresnak, baina ez dira nahiko, ingurune digitala etengabe aldatuz doalako; erabiltzaileak trebatu eta motibatu behar dira komunitate digitala indartu eta belaunaldi berriak sarean euskara kontsumitu eta sortzera bultzatzeko; eta euskararen bizitasun digitala bermatu nahi bada, eskaintza eta eskaria, biak, indartu behar dira”.